Sigara ile alkolden kaynaklanan ve tedavisine yılda yaklaşık 5 milyar TL harcanan hastalıklar için ek bir gelir kapısı yaratılacak.Hükümet, sigara ve alkolden “sağlık vergisi” alınması için düğmeye bastı. Her bir paket sigara ve içki şişesinden elde edilen gelirin yüzde 1-2’si oranında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) pay alması öngörülüyor. Bu gelir, Türkiye’nin yılda 4-5 milyar lira harcadığı sanılan akciğer, gırtlak gibi kanser türleri, kalp ve damar hastalıkları gibi sigara ile alkole bağlı hastalıkların tedavisi için kullanılacak. Ayrıca, sigarayla mücadele ve bırakma kampanyaları için de bir fon işlevi görecek. SGK Başkanı Emin Zararsız, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile birlikte yürütülen çalışmayı bu yılın sonunda tamamlamayı hedeflediklerini belirterek, şunları anlattı: “Her satılan sigara paketi ve alkolden yüzde 1-2 gibi bir pay alınması öngörülüyor. Bu sistemi Avrupa ülkeleri de uyguluyor. Böyle bir adımın atılması için sigara ve alkol fiyatlarında ayarlama söz konusu olacak. Bu uygulama ile özellikle sigara kaynaklı hastalıkların tedavisi için önemli bir gelir kapısı oluşacak. WHO uzmanları ile birlikte çalışıyoruz. Teknik bir altyapı hazırlığı zorunlu. Fiyat ayarlamasının nasıl yapılacağı önemli. Örneğin Maliye Bakanlığı aldığı vergilerden mi fedakârlık yapacak? Yoksa ilave bir vergi mi getirilecek? Sonuçta tütün ve alkolden alınan vergi devletin de önemli bir gelir kalemi. Çalışmamızı 2011’e kadar tamamlamayı hedefliyoruz.”
TÜRKİYE’DE 20 MİLYON TİRYAKİ VAR
Türkiye’nin 2004’te imza koyarak taraf olduğu “WHO Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi”, tütüne talebin azaltılması için fiyat ve vergi önlemlerini öngörüyor. Sözleşme, “Taraflar, fiyat ve vergi önlemlerinin başta gençler olmak üzere toplumun çeşitli kesimlerinde tütün kullanımının azaltılmasına etkin ve önemli araç olduğunu kabul eder” hükmü taşıyor. Halen yüzde 73.25 olan sigara üzerindeki vergi yükünün 2012’ye kadar yüzde 80’nin üzerine çıkarılması hedefleniyor. Avrupa Parlamentosu da, AB ülkelerinde sigaraya uygulanan asgari vergi oranlarının aşamalı olarak artırılmasını destekliyor. Sigaraya bağlı hastalıkların başında akciğer, gırtlak gibi kanser türleri, kalp ve damar hastalıkları, kısırlık geliyor. Türkiye’de 20 milyon civarında vatandaş sigara kullanıyor. 120 bin kişi sigaraya bağlı nedenlerden hayatını kaybediyor. Bu rakam trafik kazalarında ölen 5 bin kişinin yaklaşık 25, terörle mücadelede 30 yılda kaybedilen 40 bin kişi sayısının ise 3 katı. Sigara kaynaklı hastalıkların tedavisi için Türkiye’nin yılda ne kadar para harcadığına ilişkin resmi bir veri yok. Ancak bu tutarın 4-5 milyar lirayı bulduğu sanılıyor. Sağlık vergisinin yaşama geçmesiyle birlikte bu giderlerin karşılanmasında önemli bir gelir kalemi doğmuş olacak.
ALTYAPI eksikliği 2 yıl ertelenen “Zorunlu Genel Sağlık Sigortası” 40 gün sonra (1 Ekim) yürürlüğe girecek. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan sosyal güvencesi olmayan ve Yeşil Kart uygulamasından yararlanamayan yaklaşık 3 milyon kişi zorunlu Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamına alınacak. Ancak, primini cepten ödemesi gerekecek. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ise uygulamayı ertelemek için çalışıyor. İşte sistemin satırbaşları:
EN AZ PRİM 30, EN ÇOK 182 LİRA
SGK tarafından yapılacak tespit sonucunda; aile içinde kişi başına düşen aylık gelir, brüt asgari ücretin 3’te 1’inden (253.50 TL) az olanların primlerini devlet ödeyecek.
Kişi başına düşen aylık geliri; brüt asgari ücretin 3’te 1’i (253.50 TL) ile brüt asgari ücret (760.50 TL) arasında olduğu belirlenen kişiler için aylık 30.42 TL GSS primi ödenecek.
Kişi başına düşen geliri; brüt asgari ücret (760.50) ile brüt asgari ücretin 2 katı (1521 TL) arasında olduğu belirlenen kişiler için aylık 91.26 TL GSS primi ödenecek.
Kişi başına düşen geliri; brüt asgari ücretin 2 katından fazla (1521 TL’den fazla) olduğu belirlenenler için aylık 182.52 TL GSS primi ödenecek.
NASIL YARARLANILACAK?
1 Ekim’den önce Genel Sağlık Sigortası kapsamına girmek isteyen vatandaşlar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından öncelikle gelir tespitlerini yaptırmak için kaymakamlıklara gönderilecek. Mevcut geliri asgari ücretin 3’te 1’inin altında ise kaymakamlık o kişilere şimdiki uygulamaya göre yeşil kart verecek. Geliri asgari ücretin 3’te 1’inden fazla olanlar ise tespit edilen gelir üzerinden yüzde 12 GSS primi ödeyip, yeni sisteme kaydedilecek. Gelir tespiti yaptırmak istemeyen varlıklı vatandaşlar ise asgari ücretin iki katı üzerinden prim ödemeyi kabul etmek şartıyla GSS kapsamına dahil olabilecek. Ekim 2010’dan sonra, Genel Sağlık Sigortası herkes için zorunlu olacak. GSS olmayan vatandaş kanun yürürlüğe girdikten sonra bir ay içerisinde gelir tespiti yaptırmak için SGK’ ya başvuru yapmak zorunda. Aksi halde brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak. Ayrıca kayıt yaptırmayan kişi daha sonraki bir tarihte GSS kapsamına alındığında, bu tarihten itibaren geriye dönük olarak gecikme zammı eklenerek borç çıkarılacak. Gerekli şartları yerine getirmeyen vatandaşlar hiçbir sağlık hizmetinden ücretsiz yararlanamayacak.
